RU
UZ
AMIR XUDOYBERDI
1.Adib hayoti haqida Tohir Qahhor 1953-yil 9-mayda Namangan viloyatining Toʻraqoʻrgʻon tumanida tugʻilgan. Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan madaniyat xodimi (1991). ToshDUning jurnalistika fakultetini bitirgan (1975)
2.Adibning faoliyati haqida Tohir Qahhor 1953-yil 9-mayda Namangan viloyatining Toʻraqoʻrgʻon tumanida tugʻilgan. Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan madaniyat xodimi (1991). ToshDUning jurnalistika fakultetini bitirgan (1975)
3.Adib ijodi Shoirning dastlabki kitobi esa 1980-yilda «Oq oʻrik» nomi bilan chop etilgan. Shundan soʻng uning «Oqayotgan daryo» (1982), «Osmon kimniki?» (1984), «Eshik taqil-layotir» (1984), «Kun koʻzi» (1987), «Yulduzlar mening bogʻim» (1988), «Togʻning parvozi» (1990), «Otashgiyoh» (1992) kabi sheʼriy kitoblari nashr etilgan. «Hur Turkiston» (1994) maqolalar toʻplami ham bor.
4.Adibning eng sara va mashhur asarlari roʻyxati: «Zamonaviy oʻzbek sheʼriyati» antologiyasi (1995, 3 jildli) «Turk dunyosi adabiyoti tarixi»ning-maydonga kelishida tarjimon sifatida ishtirok etdi. Yigirma toʻrt jildlik «Turk dunyosi adabiyoti antologiyasi»ning oʻzbek adabiyotiga oid qismini nashrga tayyorladi.
5.Adibning film (serial, hujjatli film) boʻlgan asarlari:
6.Adibning qoʻshiq boʻlgan asarlari: –
7.Adibning spektakl boʻlgan asarlari:
8.Adibning qanday mukofotlari mavjud: «Oʻzbekiston Respublikasida xizmat koʻrsatgan madaniyat xodimi» 1991-yil. “Oʻzb. xizmat koʻrsatgan madaniyat xodimi”
9.Adibning soʻnggi chop etilgan kitobi (asari):
10.Adib tarjima qilgan asarlar: Shuningdek, turk olimi IsmoilAkaning «Amir Temur davri tarixi» (1996) kitobini oʻzbek tiliga tarjima qildi
ИЗҲОР
Ўтиб кетди болалик,
Ўтди шўхлик барчаси.
Юлдуз бўлди, ой бўлди
Ёнган юрак парчаси.
Илҳом келди, очилди
Самоватнинг дарчаси.
Илҳом онлари ширин,
Ўзга болни тотмасман.
Шеърим — менинг Ватаним,
Мен Ватанни сотмасман.
Ватан дея, халқ дея
Чиқди илк бор саводим.
Қаламим бийрон бўлди,
Бийрон бўлди давотим.
Дилимдаги бол меҳрим,
Тилимдаги новвотим
Нурга дўнди, нур бўлдим,
Кун ботди, мен ботмасман.
Шеърим — менинг Ватаним,
Мен Ватанни сотмасман.
Билмас ҳеч ким: қайларда
Қолур хоки, турбати.
Ҳижронларни енгишга
Етар кимнинг қурбати.
Ҳар сўзимда ўзим бор,
Сўз — қалбимнинг сурати.
Ўлсам ҳамки бегона
Тупроқларда ётмасман .
Шеърим — менинг Ватаним,
Мен Ватанни сотмасман.
Тандан чиқар жон, аммо
Мен яшайман шеъримда.
Унутилар шон, аммо
Мен яшайман шеъримда.
Фано — беимкон, аммо
Мен яшайман шеъримда.
Ўзга олам кўксида
Асло илдиз отмасман.
Шеърим — менинг Ватаним,
Мен Ватанни сотмасман.
Ҳақдан келса иноят
Шоир зоти суюкдир.
Халқи каби бардошли,
Халқи каби буюкдир.
Шоир қалби ҳамиша
Қувғиндаги кийикдир.
Ватан бағри зўр паноҳ,
Ўзга паноҳ топмасман.
Шеърим — менинг Ватаним,
Мен Ватанни сотмасман.
Ватан учун фидо ҳар
Кипригимнинг толаси.
Юрагимдир қирларда
Ёниб турган лоласи.
Шоир бўлдим, мен оддий
Ўзбекнинг бир боласи.
Бир томирмиз, элдошлар,
Мен сизники — ётмасман.
Шеърим — менинг Ватаним,
Мен Ватанни сотмасман.
ДЕВОНАЛАРМИЗ
Бир тўшакда, бир кўрпада ётиб ёнма-ён
Ухлаяпмиз, ахир дема бегоналармиз.
Тўшагимиз замин бўлса, кўрпамиз осмон,
Ёндошликни англолмаган девоналармиз.
Бир илдиздан кўкарганмиз, муаззам олам
Бешигимиз, дема сийқа афсоналармиз.
Момо Ҳаво онамиздир, отамиз Одам,
Қондошликни англолмаган девоналармиз.
Бани башар ошёни шу митти сайёра,
Қўлни қўлни берсак гўё маржоналармиз.
Элни элга, дилни дилга боғлолсак зора,
Жондошликни англолмаган девоналармиз.
“Худо бир!” деб пайғамбарлар ўтди, биз ҳамон
Ҳақ йўлини топа олмай сарсоналармиз.
Эътиқодлар айри-айри, ягона имон,
Диндошликни англолмаган девоналармиз.
Дилдошликни англолмаган бегоналармиз.
1990
АЮРМАСИН ЎЗБЕКИСТОНДИН
1
Дедилар: «Энг гўзал маъво қайсидур?»
Дедим: «Она юртим – бахт фирдавсидур!».
Дедилар: «Нечун у муқаддас, улуғ?»
Дедим: «Боболарим бермиш унга руҳ!»
Дедилар: «Кечарсан ондин ё жондин?»
Дедим: «Аюрмасин Ўзбекистондин!»
2
Эй, Ватан, сен ила ҳаётим, борим.
Сен менинг иймоним, номусим, орим.
Неча азизларим ётган мозорим
Ва эрка дилбандлар эркин кезган боғ.
Таърифинг беқиёс – ожиздир калом,
Сен менга қўшиқсан, қалбимга илҳом.
То абад бор экан ўзбек деган ном
Мен учун сен доим муқаддас тупроқ.
Асрларким келур Фурқат фиғони,
Ҳинддан шоҳ Бобурнинг соғинч, армони.
Оҳ, қийин узмоқлик ҳижратда жонни,
Лолалар кўксида қайғулардан доғ.
Дедилар: «Кечарсан ондин ё жондин?»
Дедим: «Аюрмасин Ўзбекистондин!»
1992
ВАТАН
Ўтиб кетди болалик,
Ўтди шўхлик барчаси.
Юлдуз бўлди, ой бўлди
Ёнган юрак парчаси.
Илҳом келди, очилди
Самоватнинг дарчаси.
Илҳом онлари ширин,
Ўзга болни тотмасман.
Шеърим – менинг Ватаним,
Мен Ватанни сотмасман.
Ватан дея, халқ дея
Чиқди илк бор саводим.
Қаламим бийрон бўлди,
Бийрон бўлди давотим.
Дилимдаги бол меҳрим,
Тилимдаги новвотим
Нурга дўнди, нур бўлдим,
Кун ботди, мен ботмасман.
Шеърим – менинг Ватаним,
Мен Ватанни сотмасман.
Билмас ҳеч ким: қайларда
Қолур хоки, турбати.
Ҳижронларни енгишга
Етар кимнинг қурбати.
Ҳар сўзимда ўзим бор,
Сўз – қалбимнинг сурати.
Ўлсам ҳамки бегона
Тупроқларда ётмасман.
Шеърим – менинг Ватаним,
Мен Ватанни сотмасман.
Тандан чиқар жон, аммо
Мен яшайман шеъримда.
Унутилар шон, аммо
Мен яшайман шеъримда.
Фано – беимкон, аммо
Мен яшайман шеъримда.
Ўзга олам кўксида
Асло илдиз отмасман.
Шеърим – менинг Ватаним,
Мен Ватанни сотмасман.
Ҳақдан келса иноят
Шоир зоти суюкдир.
Халқи каби бардошли,
Халқи каби буюкдир.
Шоир қалби ҳамиша
Қувғиндаги кийикдир.
Ватан бағри зўр паноҳ,
Ўзга паноҳ топмасман.
Шеърим – менинг Ватаним,
Мен Ватанни сотмасман.
Ватан учун фидо ҳар
Кипригимнинг толаси.
Юрагимдир қирларда
Ёниб турган лоласи.
Шоир бўлдим, мен оддий
Ўзбекнинг бир боласи.
Бир томирмиз, элдошлар,
Мен сизники – ётмасман.
Шеърим – менинг Ватаним,
Мен Ватанни сотмасман.
2011
НАЖИБА
Нажиба, ажиб-а,
Бир ёшли қизим,
«Дада», деб илк бора тилга кирибсан.
Менинг бу дунёда қолгувчи изим,
Тетапоя қадам ташлаб юрибсан.
Кўкдан қувонч бўлиб тушган фариштам,
Чароғдай порладинг хонадонимда.
Самони заминга боғлаган риштам,
Минг йилларки кезиб юрдинг қонимда.
Нажиба,
Бошимни онамдай гоҳо
Силайдурсан митти қўлларинг билан.
Ёруғ манзилларга етгин, илоҳо,
Йўлларим туташсин йўлларинг билан.
* * *
Бирма-бир очди фалак ўз талъатин,
Тиклагач шом маснадида шавкатин.
Зарофат буржида Зуҳро порлади,
Берди Чўлпонга фатонат навбатин.
Авжланиб ёнди Зуҳал — зебо ҳусн,
Бўлди танҳо зийнати шамъ ҳайъатин.
Гўё тилло бошимиздан сочқали,
Очди сандиқдан фалак бор сарватин.
Ўйнашур нурлар илоҳий сас ила,
Кўргузур оламга партав санъатин.
Самовий рақс хайлида минг-минг малак
Қувлади кўкдан зулумот калхатин.
Зарнигор гумбаз тагида бир ғариб
Сиғдиролмас кўксига кўк ҳайбатин.
Тортилур дил беҳудуд нур базмига,
Чарх урар руҳ тарк этиб тан турбатин.
Мижжа қоқмасдан Амир зор бўйлади,
Кўк соғинди, тун тушунди ҳайратин.
* * *
Юзи олма, кўзи бир жуфт қаролу қиз,
Изн беринг, боғингизга бороли, қиз.
Олуланиб қонга тўлмиш ишқ захмидан,
Лабингизни олудан қутқароли, қиз.
Ҳуркак-ҳуркак нигоҳингиз олиб қочманг,
Кўксимдаги даштнинг эрка мароли, қиз.
Қарайверсак тортманг қошингиз ёсини,
Тўймадик-ку яна бир бор қароли қиз.
Гар қўшилиб оқиб кетсам қўярмисиз,
Икки кифти тоғу қирқ шаршароли, қиз.
Нетай севги сийратида ситам кўрдим,
Суврати ҳам қалбимиздек яроли, қиз?
Ўз дилида юрт сўраган Амир эдим,
Энди бўлдик, айтинг, кимнинг қароли, қиз?..
МЎЪЖИЗА
Нафас олган ҳар онинг мўъжизадир — тириксан.
Томирда тоза қонинг мўъжизадир —тириксан.
Мўъжизадир — кўксингда уриб турган юрагинг,
Олддаги ҳар имконинг мўъжизадир — тириксан.
* * *
Яшайлик тинч, аҳил, инсонларга хос,
Душманлик саодат келтирмайди, рост.
Адоват олови дўзах ўтидан
Бир учқун, бандалар ўтиндир холос.
* * *
Кокилингни ўрмиш минг бир малойик,
Зулфингга занжирми, зар, нима лойиқ?
Кўкни куйдирганда юзунг партави
Зулумот пинжига қочмиш халойиқ…
* * *
Билмадим, шеърларим эскими-янги,
Қалбда садо берар ҳар вақт оҳанги.
Лойни Вақт кулоли обдон пишитган,
Соз эрур боз эски хумнинг жаранги.
СЕВАМАН
Мен сени севаман, ғунча лабида
Ўпичдай титраган шабнам мисоли.
Мен сени севаман, ҳижрон шабида
Эриб адо бўлган бир шам мисоли.
Мен сени севаман, чўққини қучиб
Жарликка осилиб турган қоядай.
Мен сени севаман, ўзидан қочиб
Ўзига эргашиб юрган соядай.
Мен сени севаман…
О, бундан ортиқ
Севишимни талаб қилмагин, гулим.
Бундан ортиғини этолмам тортиқ,
Бундан ортиқ севги бўлади ўлим!
1985
TOHIR QAHHOR
1.Adib hayoti haqida Tohir Qahhor 1953-yil 9-mayda Namangan viloyatining Toʻraqoʻrgʻon tumanida tugʻilgan. Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan madaniyat xodimi (1991). ToshDUning jurnalistika fakultetini bitirgan (1975)
2.Adibning faoliyati haqida Tohir Qahhor 1953-yil 9-mayda Namangan viloyatining Toʻraqoʻrgʻon tumanida tugʻilgan. Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan madaniyat xodimi (1991). ToshDUning jurnalistika fakultetini bitirgan (1975)
3.Adib ijodi Shoirning dastlabki kitobi esa 1980-yilda «Oq oʻrik» nomi bilan chop etilgan. Shundan soʻng uning «Oqayotgan daryo» (1982), «Osmon kimniki?» (1984), «Eshik taqil-layotir» (1984), «Kun koʻzi» (1987), «Yulduzlar mening bogʻim» (1988), «Togʻning parvozi» (1990), «Otashgiyoh» (1992) kabi sheʼriy kitoblari nashr etilgan. «Hur Turkiston» (1994) maqolalar toʻplami ham bor.
4.Adibning eng sara va mashhur asarlari roʻyxati: «Zamonaviy oʻzbek sheʼriyati» antologiyasi (1995, 3 jildli) «Turk dunyosi adabiyoti tarixi»ning-maydonga kelishida tarjimon sifatida ishtirok etdi. Yigirma toʻrt jildlik «Turk dunyosi adabiyoti antologiyasi»ning oʻzbek adabiyotiga oid qismini nashrga tayyorladi.
5.Adibning film (serial, hujjatli film) boʻlgan asarlari:
6.Adibning qoʻshiq boʻlgan asarlari: –
7.Adibning spektakl boʻlgan asarlari:
8.Adibning qanday mukofotlari mavjud: «Oʻzbekiston Respublikasida xizmat koʻrsatgan madaniyat xodimi» 1991-yil. “Oʻzb. xizmat koʻrsatgan madaniyat xodimi”
9.Adibning soʻnggi chop etilgan kitobi (asari):
10.Adib tarjima qilgan asarlar: Shuningdek, turk olimi IsmoilAkaning «Amir Temur davri tarixi» (1996) kitobini oʻzbek tiliga tarjima qildi
UMIDSIZ OSHIQ
necha kundir ko‘zim ko‘rmaydir
ko‘z o‘ngimda bir qorong‘uliq
borliqsiz bir kir qorong‘uliq
kimsa bilmas holim so‘rmaydir
ko‘z o‘ngimda tovushsiz olam
yashamidan xabarsiz yasham
necha kundir ko‘nglim yurmaydir
xayolan boqurmen yulduzga
u o‘xshar men yo‘qotgan ko‘zga
TANGRINING IPI
to‘g‘rilar og‘ir kunda
to‘g‘riga ko‘mak etar
har yerda va har ishda
tangri ipidan tutar
kimsaga sig‘inganlar
borar uni ketidan
talab zug‘um qilishda
qolmas uning itidan
G’IR-G’IR
(yoki «Qarab o‘tayin», qo‘shiq)
Tongda eshigingda ko‘cha supursang,
Yo‘l ustida bir-bir qarab o‘tayin.
Qo‘shning bilan yayrab so‘zlashib tursang,
So‘zlay olmay, zir-zir, qarab o‘tayin.
Ko‘nglim oltin edi, tilab oldilar,
Talab bo‘lmas ne bor, talab oldilar,
Oy yuzini itlar yalab oldilar,
Qaramasam og‘ir, qarab o‘tayin.
Qarg‘alar to‘pida qag‘ etayinmi?
O’tar kunda vaqtim chog‘ etayinmi?
Ikki dunyoligim dog‘ etayinmi?
Chetda qushday, chir-chir, qarab o‘tayin.
Kel, go‘zal! Shu ko‘klam bog‘larin ko‘tar,
Yuragim bosgan muz tog‘larin ko‘tar.
Hech ne istamasman, shu bori yetar,
Shamol bo‘lib, g‘ir-g‘ir, qarab o‘tayin.
ESKI DO’ST
(Hirotlik o‘zbek qo‘shig‘i)
Qayg‘ururman ko‘zda yoshim bir buloq, kel, eski do‘st!
Yig‘laganlar tovshiga solgin quloq, kel, eski do‘st!
Ayrilib ketdi necha jon do‘stlaru qondosh-urug‘,
Qayrilib boqmas bular, yovlar inoq, kel, eski do‘st!
Olmayin to‘g‘ri so‘zim, bir chetga surmishlar o‘zim,
Qolmadi insof, ko‘paydi kek, nifoq, kel, eski do‘st!
Qayda baxt deb yo‘lga chiqqanlar qayirda botdilar:
Ko‘rdilar – ko‘prik buzuq, tuz, yo‘l yiroq, kel, eski do‘st!
Ko‘rdilar – shul ham odam deb hech birin so‘rguvchi yo‘q,
Ko‘qda bo‘lsang, in-da, holim qil so‘roq, kel, eski do‘st!
Tushdilar eski qayiqqa; eshkagi yo‘q ham teshik…
Voh, qayiqchi chikdi qo‘lsiz! Ne sinoq? Kel, eski do‘st!
Ikki qirg‘oqqa to‘libdir ikki dunyo o‘g‘risi,
Har qaroqchi, men qo‘riqchi, der biroq, kel, eski do‘st!
Eski kunga qaytayin, qil qaytariq, der necha ko‘r,
Ne toparlar kunduzi ushlab chiroq?!. Kel, eski do‘st!
Shermuhammad, Boyqaro, Bobur, Temurlar kelmasa,
Kel, O’g‘uzxon! To‘nyuquq, kel! Kel, Shiroq! Kel, eski do‘st!..
QIRG’IYAK*
(1918 yil; qo‘qonlik qo‘rboshining qo‘shig‘i)
Qirg‘iyakda, qirg‘oqlarda qirg‘ovullar qirildilar,
Qo‘tonlarda qorasondan qoramollar qirildilar,
Qoralangan qishloqlarda qirqo‘g‘illar qirildilar,
Qorako‘zlar qoldi qattol qoraqo‘lga qaray-qaray.
Qo‘g‘ayliqda, qirda quvnar qo‘sh qulunchoq, qo‘sh quralay…
Qo‘y-qo‘zini qo‘rqitadir qo‘shotarlar, quray-quray!
Qirg‘iyaqda qirg‘iy – qog‘on! Qo‘shinidir qo‘g‘ay-qo‘g‘ay,
Qoyalarda qanot qoqar qo‘mondoni – qo‘tir qumay.
Qari, qirriq qurbaqalar! Qurillama! Quring qursin!
Qo‘ri qum-qum qaroqchilar! Qo‘ring qo‘rsin! Quring qursin!
Qardoshing-la qurganlaring qon qasridir – quring qursin!
Qutulingiz, qarovchisiz qolgan qushlar, quray-quray!
Qumtoshlarni qaynatolmas qorong‘uda qora qumg‘on,
Qorabudun qayg‘usini qovuradi qora qozon,
Qirq qaroqchi! Qozonganing qora quldan qoramsiq qon!
Qirq qaroqchi! Qora qulning qonlariday qoray! Qoray!..
Qopqasiz, qoq qishloqlarda qo‘yilmishdir qopqonlaring,
Qop-qop qonni qoplatguncha qochib qolar qoplonlaring,
Qashshoqlikda qaqshatdilar qashqirlaring, qabonlaring,
Qora qishda qutqararmi qora qulni qora qumday!..
Qirg‘iyakda qo‘llab qo‘yay qo‘lsizlangan qurdoshimni,
Qirq qaroqchi qirmadimi qirlardagi qirdoshimni?
Qirg‘inlardan qo‘riyolsam qaniydi qon-qardoshimni,
Qo‘rimasam, qiripurman qirqimdayoq qariy-qariy!..
Qoraqurum, Qoraqumdan, Qizilqumdan qirq qahramon,
Qo‘llarida, qalblarida qirqmingtadan qilich-qalqon!
Qora quyun qo‘zg‘olganda, qutulolmas qora qog‘on!
Qavm-qardoshim qirganlarni quturay-da qiray-qiray!!!
JABBOR ESHONQULOV
1.Adib hayoti haqida 1966-yilda Qashqadaryo viloyatining Qamashi tumanida tavallud topgan. . Toshkent davlat univeristetining jurnalistika fakultetini tugatgan.(1991)
2.Adibning faoliyati haqida Oʻzbekiston Respublikasi Fanlar akdemiyasi Alisher Navoiy nomidagi 1996-yilda «Oʻzbek folklorida dev obrazi va uning badiiy talqini» mavzusida nomzodlik dissertatsiyasini himoya qilgan.2010-yilda “oʻzbek folklorida tush va uning badiiy talqini” doktorlik dissertatsiyasini yoqlagan. 1986-1991 yy. — Toshkent davlat universiteti talabasi 1991- 1994 yy. — Oʻzbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Til va adabiyot instituti aspiranti 1995- 1996 yy. — Oʻzbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Til va adabiyot instituti kichik ilmiy xodim 1996-1997 yy. — Oʻzbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Til va adabiyot instituti ilmiy xodim 1997-1998 yy. — Oʻzbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Til va adabiyot instituti katta ilmiy xodim 1998-2001 yy. — Oʻzbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Til va adabiyot instituti doktoranti 2001-2008 yy-Oʻzbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi “Fan” nashriyoti direktori 2009-2010 yy — Oʻzbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Til va adabiyot instituti katta ilmiy xodim 2010-2016 yy-Oʻzbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Til va adabiyot instituti yetakchi ilmi xodimi 2016-2017 yy — Alisher Naviy nomidagi oʻzbek tili va adabiyoti universiteti huzuridagi Oʻzbek tili va adabiyoti ilmiy-tadqiqot instituti yetakchi ilmiy xodimi, loyiha rahbari
3.Adib ijodi haqida : “Asrlarga tengdosh qoʻshiqlar” “Epik tafakkur tadriji” “Alpomish dostonining izohli lugʻati”, “Shabnamdagi oy aksi”, “Rustamxon”, “ Malika Ayyor”, “ Oychinor”, “Navroʻz Nashidasi”, “ Navroʻz qoʻshiqlari”, Oʻzbek Folklori bibliografiyasi”, kabi kitoblar va 100 dan oshiq ilmiy maqolalar “«Folklor: obraz va talqin», «Oʻzbek folklorida tush va uning badiiy talqini» kitoblarining muallifi « 38
4.Adibning eng sara va mashhur asarlari roʻyxati:
5.Adibning film (serial, hujjatli film) boʻlgan asarlari:
6.Adibning qoʻshiq boʻlgan asarlari: –
7.Adibning spektakl boʻlgan asarlari
8.Adibning qanday mukofotlari mavjud: “Doʻstlik” orden
9.Adibning soʻnggi chop etilgan kitobi (asari):
10.. Adibning boshqa (qaysi) tillarga tarjima qilingan asarlari “Malika ayyor”, “Oychinor”, “Xushkeldi”, “Balogardon”, “Rustamxon” kabi oʻndan oshiq oʻzbek xalq dostonlarini “Turkiy xalqlar dostonlari” koʻpjildligi seriyasida Anqarada turk va oʻzbek tillarida nashr ettirgan. 11.Adibning ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalari:
12.Adib tarjima qilgan asarlar: turk shoiri Ahmad Yolchinning “Yuragimnimng koʻz yoshi” sheʼriy toʻplamini, yapon klassik sheʼriyati namunalari joy olgan “Shabnamdagi oy aksi” kitobini, Amerikalik adib Artur Xeylining “Oqshom xabarlari” romanini, Semuel Bekketning “Godoni kutish” asarini, turkiy xalqlarning mushtarak yodgorligi boʻlgan “Dada Qoʻrqut kitobi”ni oʻzbek tiliga tarjima qilgan.
13.Adib haqidagi kitob va ilmiy asarlar:
* * *
Sochilib ketadi tovushlar
hadya etadi tusini olma
yaproqday to‘kilar sog‘inchlar
shabnamday kiprikda hayajon qapqir
bag‘riga chorlaydi bir osmon
umrim tushlarga ochilar
ko‘ksimga yog‘ilar tomchilar
musiqa oqadi tomirlarimda
g‘unchalar ochilar xayollarimda
muhabbat ildizi ko‘ksimga botar
ulg‘ayib bormoqda umidning guli
tong endi mening ko‘ksimda otar
* * *
1
xotiramga yopirilib kirmoqda tuman
fikrimga sanchilar qopqora yellar
yalang tavonimda muz qotgan Vatan
2
sukut alangasi o‘rlar havoga
quyosh ham qorayar tobotosh misol
ruhni asir etar iblis navoga
3
ko‘zim endi mening ko‘milmas qabr
qon emas tomirimda oqayotir muz
to‘nib borayotir xaloskor tovush
4
ko‘ngil darchasida zulmat qushchasi
ne deb sayrayotir titkilab endi
ko‘ksimda quyoshning sovuq kulini
5
dilim yaproqlari to‘kilib bo‘ldi
gul bo‘lib ochilgan g‘unchalar emas
novdaga sanchilgan muzning parchasi
6
ey ko‘hna Osiyo, ey ko‘hna qayg‘u
kiprigimga osilgan toshlarning yuki
sening yig‘ing meni bormoqda ezib
* * *
tobora yaqindir men kutgan tovush.
tobora mavhumdir men tutgan qalam
xiralashib borar ko‘zgu tobora
tobora sukutga aylanar mazmun
tovushlar yo‘lagi tobora uzun
tobora qisqarar bu bitik afsun
tobora mavhumdir bu mavhum fasl
yo‘qlik singib borar qonga tobora
tobora ulg‘ayar ko‘ksimdagi choh
unutilib borar muqaddas vasl
* * *
1
tun kapalak qo‘ndi ko‘ksimga
va ko‘ksimda ochildi bir gul
gul ifori keldi yodimga
va yodimga aylandi butkul
butkul endi chehrangdayin oy
va oydayin chehrang axtarib
izlaringni quchadi g‘ubor
izlaringni quchgan g‘uborlar
xayolimni kelarkan bosib
men o‘zimdan ketdim uyalib
2
Sevmoq nedir
bilmasman aslo
ko‘zlaringga tikilgancha jim
ayroliqni o‘ylayveraman
sevmoq nedir
yo‘q yo‘q bilmasman
o‘rtar ekan hijron yurakni
ko‘zlaringni ko‘zim sog‘inar
3
ko‘lmak ko‘kdan yiqilgan yulduz —
sen unutib qoldirgan oyna —
chil-chil sindi o‘rikning guli —
shamollarga to‘kilganida
ko‘kda bulut olis xotira —
kuzda ketib qolgan qizning ro‘moli
yodga solar yana yomg‘irli kunni
nahot sog‘ingandim bahormas kuzni
* * *
1
yo‘lsizlikning yo‘ldoshi bo‘lmas
manzil bo‘lmay bo‘lmaydi yo‘l ham
endi ortga qaytib ham bo‘lmas
gulday so‘lib boradi quyosh
bir siqim oy boradi sinib
peshonamga tegar qora tosh
bu ro‘yomi bu tushmi bilmam
adashgan ruh beradi taskin
vujudimni yuvar achchiq yosh
singan ko‘zgu sochilib yotar
holsiz kundan men ne kutaman
yiqilaman qop-qora tunga
2
adashdimmi yo‘l adashdimi
bilolmadim tun qora qarg‘a
tinmayin yuragim g‘ajinar
tun ko‘zimga kiradi oqib
tobora qonimga singar bu zulmat
yana so‘na boshlar ruhim yulduzi
tazarruga shaylanar dilim
iltijoni aytib ulgurmay
ufqda ko‘rinar dorning sirtmogi
* * *
menga taskin emas menga so‘z kerak
turarkan soyadek chayqalib zero
xotirotning g‘arib maskani
menga taskin emas menga so‘z kerak
xanjarday keskirmas gul kabi oddiy
quyoshday ulug‘vor xayolday mag‘rur
menga taskin emas menga so‘z kerak
bu sovuq fasldan yo‘qkan omonlik
hali xasta ekan bu zaif yurak
menga taskin emas menga so‘z kerak
shamollar poyiga yiqilsa sabr
xazonday to‘kipsa bu azal qo‘rg‘on
asrlardan buyon bu tashna qabr
xaloskor bir so‘zni kutarkan intiq
menga taskin emas menga so‘z kerak